काठमाडौँ\ नेपाली अलैंचीले हलाल सर्टिफिकेट पाएपछि यसको बजार विस्तार भएको छ । तर, खाडी मुलुकमा निर्यातको ढोका खुलेकै वर्ष यसको मूल्यमा व्यापक कमी आएको छ । गतवर्षभन्दा यस वर्ष ३० प्रतिशतसम्मले उत्पादन बढेपछि मूल्य ओरालो लागेको हो ।

नेपाल अलैंची व्यवसायी महासंघले दिएको जानकारीअनुसार प्रतिमन (४० किलो) अलैंचीको मूल्य पोहोरको तुलनामा यस वर्ष २१ हजार रुपैयाँले घटेको छ । गतवर्ष जेजे (१ नम्बर) अलैंचीको बजार मूल्य प्रतिमन ४८ हजार रुपैयाँ तोकिएको थियो । यसवर्ष यसको मूल्य प्रतिमन २७ हजार रुपैयाँमा झरेको छ ।

एसडी (२ नम्बर) अलैंचीको मूल्य पोहोर मनको ४७ हजार रुपैयाँ थियो । यस वर्ष घटेर २६ हजार रुपैयाँ कायम भएको छ । त्यसैगरी चलनचल्ती वा ३ नम्बर अलैंचीको मूल्य पोहोरको प्रतिमन ४६ हजारबाट २५ हजार रुपैयाँमा ओर्लेको छ । यसअघि पाकिस्तान र भारतीय बजारमा सीमित भएको नेपाली अलैंचीको लागि यसै वर्ष खाडी मुलुकको ढोका खुलेको छ ।

कतारलगायत खाडी मुलुकले आफ्नो देशको मापदण्डअनुसार उत्पादन भएका खाद्य वस्तुलाई अग्र्यानिक दर्ता दिन्छन् । त्यही मापदण्डअनुरूप नेपालले यसै वर्षदेखि ती मुलुकमा अलैंची निर्यात गर्न हलाल सर्टिफिकेट पाएको हो । उक्त सर्टिफिकेट प्राप्त भएसँगै खस्किएको नेपाली अलैंचीको मूल्य बढ्ने अपेक्षा व्यवसायीले गरेका थिए । तर, यही वर्ष मूल्यमा ठूलो गिरावट आएको छ ।

उत्पादनको अन्तिम तथ्यांक आउन बाँकी रहे पनि यस वर्ष अलैंची उत्पादन पोहोरको तुलनामा करीब ३० प्रतिशतले बढेको अनुमान महासंघले गरेको छ । गत आर्थिक वर्षमा नेपालमा ५ हजार २ सय मेट्रिक टन अलैंची उत्पादन भएको थियो । महासंघका अध्यक्ष निर्मल भट्टराईले मूल्यमा यति ठूलो मात्रामा कमी आउनुमा अलैंचीको उत्पादन बढ्नु प्रमुख कारण भएको बताए ।

गतवर्षको अन्त्यमा अलैंचीको मूल्य पहिलेको भन्दा केही घटेपछि किसानले बेचेनन् । उक्त अलैंची केही मात्रामा ‘स्टक’ रहन पुग्यो । अहिले त्यही ‘स्टक’ अलैंची बेच्ने काम भइरहेको छ । नयाँ अलैंची पनि यसपालि पोहोरको भन्दा बढी उत्पादन भएको छ । हालसम्म नेपाली अलैंचीको मुख्य बजार भारतमा समेत यसवर्ष उत्पादन बढेकाले त्यसको असर मूल्यमा परेको उनले बताए ।

अध्यक्ष भट्टराईका अनुसार खाडी मुलुकमा निर्यातका लागि ढोका खोलिए पनि नेपालको भूपरिवेष्टित अवस्थितिले गर्दा निर्यात गर्न समस्या छ । नेपालले निर्यात गरे पनि सम्बद्ध देशमा पुग्न लामो समय लाग्ने भएकाले निर्यातकर्ता व्यापारीले आँट गर्न सकेका छैनन्, जसले गर्दा बढेको उत्पादनबाट पनि व्यवसायीले सहज रूपमा नाफा लिन सकेका छैनन् ।

नेपालमा उत्पादन हुने मसला बालीमध्ये उत्पादन र क्षेत्रफलका आधारमा अदुवा अग्रस्थानमा छ, अलैंची अन्तिममा । नेपालमा करीब १ हजार ७ सय हेक्टर जमीनमा अलैंची खेती हुने गरेको सरकारी तथ्यांक छ । नेपाली अलैंचीले राम्रो मूल्य पाउन नसक्नुमा आन्तरिक बजारमा यसको खपत ज्यादै कम हुनु पनि एउटा कारण रहेको राष्ट्रिय आलु तरकारी तथा मसला बाली विकास केन्द्रका वरिष्ठ बाली विकास अधिकृत राजन परियार बताउँछन् । नेपालले अन्तरराष्ट्रिय व्यापार गर्दा भारतको जमीन प्रयोग गर्नुपर्ने र भारतले विभिन्न बहानामा अवरोध सृजना गर्ने हुँदा सम्भावना भएका वस्तुको निर्यातमा ठूलो समस्या छ ।