काठमाडौँ, १ पुष

कांग्रेस सभापतिमा दोस्रो पटक निर्वाचित प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा सत्ताको गणित र भाग्यमा बढी विश्वास गर्छन् । उनको राजनीतिक जीवनमा भाग्यले केही साथ दिएको होला, त्योभन्दा धेरै राजनीतिक संघर्ष (कर्म) ले साथ दिएको छ । भाग्य र कर्मले उनलाई दुई पटक पार्टी सभापति र पाँच पटक प्रधानमन्त्री हुने मौका मिल्यो । अब भने उनले दर्जन चुनौतीको सामना गर्दै अघि जानुपर्नेछ ।

लामो समय पार्टीभित्र ‘प्रतिपक्षी’ भूमिकामा रहेका देउवाले उठाउने प्रमुख प्रश्न थियो– पार्टीमा विधिको शासन भएन । नेतृत्व निरंकुश भयो । नेतृत्वसँगको टकरावकै कारण उनले २०५९ असारमा पार्टी विभाजन गर्दै कांग्रेस (प्रजातान्त्रिक) स्थापना गरे । पाँच वर्षपछि पार्टी एकीकरणमार्फत पुनः कांग्रेसमा फर्किए तर नेतृत्वसँगको गुनासो यथावतै रह्यो । २०७२ फागुनमा सभापति निर्वाचित भएपछि भने उनले विगतमा उठाउने गरेका प्रश्न आफैंतिर फर्किए । देउवाको करिब ६ वर्षे कार्यकालको समीक्षाको प्रमुख सार भनेकै नेतृत्वमा पुगेपछि विगतमा आफैंले उठाएका प्रश्नको निरूपण गर्न नसक्नु रह्यो ।

१४ औं महाधिवेशनबाट बुधबार पुनः सभापति निर्वाचित भएपछि ७५ वर्षीय देउवा चुनौतीका पुरानै प्रश्नले घेरिएका छन् । पार्टीभित्र विधि र आन्तरिक लोकतन्त्रलाई स्थापित गर्ने, एकताको सन्देश प्रवाह गर्ने र महाधिवेशनमा बुलन्द बनेको रूपान्तरणको आवाजलाई सम्बोधन गर्ने दायित्व उनीमाथि छन् । कांग्रेस राजनीतिबारे जानकार/विश्लेषक जगत नेपालका अनुसार उनको कार्यकालको परीक्षण मूल रूपमा यहींबाट सुरु हुनेछ ।

‘देउवाबाट परिवर्तन हुँदैन भन्ने जुन आमधारणा छ, त्यसलाई चिर्दै गलत सावित गर्नु उहाँका लागि सबैभन्दा ठूलो चुनौती हो,’ उनी भन्छन्, ‘विगतमा जस्तै विभिन्न कारण देखाएर पुरानै कार्यशैलीलाई निरन्तरता दिनुभयो भने पार्टी नेतृत्वको रूपमा काम गरेर देखाउने सम्भवतः अन्तिम मौका गुमाउनु हुनेछ ।’ देउवाले पहिलो कार्यकालको लामो समयसम्म पार्टीका विभाग गठन गर्न सकेनन् ।

कांग्रेसका ३० वटा भ्रातृ संघ तथा शुभेच्छुक संस्था छन् । नेविसंघजस्तो नेतृत्व उत्पादन गर्ने नर्सरीदेखि तरुण दलजस्तो ऊर्जा प्रदान गर्ने संगठनमा वर्षौंदेखि अधिवेशन हुन सकेका छैनन् । भ्रातृ संघ तथा शुभेच्छुक संस्थाको निष्क्रियताले पार्टी जीवनको गतिशीलतामा अवरोधमात्र गरेन, देउवाले विगतमा उठाउने गरेका प्रश्न आफैंबाट अनुत्तरित भएका छन् । वर्षौंदेखि निष्क्रिय भएका भ्रातृ संस्था तथा शुभेच्छुक संस्थालाई सक्रिय बनाउने र विभागहरूलाई समयमै पूर्णता दिएर सिंगो पार्टी जीवनलाई चलायमान बनाउनुपर्ने अर्को चुनौती देउवासामु खडा भएको छ । यसले पार्टीको आन्तरिक लोकतन्त्र मजबुत बनाउँदै देशको लोकतन्त्रमाथि बेलाबेला हुने थ्रेटलाई पनि न्यूनीकरण गर्न सघाउने कांग्रेस राजनीतिका विश्लेषक नेपालको भनाइ छ । कान्तिपुर दैनिक