काठमाडौ । विश्व मानव समुदाय यतिबेला संकटको महामारीमा परिरहेको छ । यो संकटको घडीमा कतिपय मानिसहरुको दैनिकी नै बिथोलिएको छ । कुनैपनि संकट अर्थात महामारी आफैमा समस्या कदापि होइन मानव समुदायका लागि यो अवसरका रुपमा आएको हुन्छ । यसबाट कसरी बच्ने भन्ने कुरा त्यो हाम्रै हातमा हुन्छ । अहिले मानिसहरु ‘लकडाउन’ मा बसिरहेका छन । यो समय कतिपय मानिसका लागि बोझ बन्न पुगेको हुनसक्छ, कतिपयका लागि आनन्दको अनुभुति भएको पनि हुनसक्छ । यस्तो समयमा के–कस्ता गतिविधि गर्दा समयको सही सदुपयोग होला ? तल उल्लेख गरिएको छ ।

स्वास
हामीले प्रत्येक मिनेटमा १२ देखि १६ पटक स्वासप्रस्वास अर्थात स्वास लिने र छोडने गर्छौ । डराउँदा र रिसाउँदा यो ३२ र त्योभन्दा बढी हुन्छ । स्वास जति बढछ त्यति हाम्रो मन भडकिन्छ, हामी त्यति रिसाउछौ त्यति हामी तनावमा पुग्छौ । स्वास जति शान्त हुन्छ त्यति हामी आनन्द, ध्यान र प्रेममा पुग्ने गर्छौ । स्वासलाई नियन्त्रण गर्न सकियो भने हाम्रो मन हाम्रो बशमा हुन्छ । यदि हाम्रो स्वास त्यतिकै खेर गयो भने हाम्रो मन पनि अनियन्त्रित हुन्छ । जसको परिणाम हामी अत्याधिक तनावमा पुग्ने गर्छौ । अत : प्रत्येक दिन करिब १० देखि ३० मिनेटजति स्वासप्रस्वास लिदाँ हाम्रो स्वास्थ्यमा निकै सकारात्मक परिवर्तन आउँछ । बिहानै उठनेबित्तिकै शारीरिक व्यायम गर्ने, ध्यान गर्ने, योगा गर्ने र दैनिक हिँडडुल गर्ने गरियो भने हाम्रो स्वास्थ्य आफै तन्दुरुस्त हुन्छ ।

अनलाइन माध्यमको भरपुर उपयोग
हामीले अहिले हरेक कुराहरु अनलाइन मार्फत हेर्न, सिक्न र बुझ्न सक्छौ । जसका लागि आफुलाइ मनपर्ने चिज अनलाइनमा खोज्न सकिन्छ । इनटरनेटको भरपुर सदुपयोग गर्नाले हामीलाई निकै नै फाइदा हुन्छ । यसबाट हामीले सिक्न चाहेका कुराहरु समयमै सिक्न सक्छौ ।

खाना
यो समयमा हामीलाई धेरै खानाको आवश्यकता पर्दैन । यदि हामीले आवश्यकताभन्दा धेरै खाना खायौ भने त्यो हाम्रो शरीरले पचाउन सक्दैन । जसका लागि हामीले ८ घण्टाको हाराहारीमा खाना खाने र १६ घण्टा शरीरलाई आराम दिने गर्नुपर्छ। बिहान उठनासाथ २ गिलास मनतातो पानीमा हल्का कागती निचोरेर पिउने, उपलब्ध भएमा जिन्जर टी पनि पिउने, अदुवासँगै लसुनको चिया, बेसारको चिया पनि पिउन सकिन्छ । यी सबै चियाले हाम्रो रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने काम गर्छन । गुर्जो र तुलसीको पातले हाम्रो प्रतिरोधात्मक क्षमता झनै बढाउने गर्छन । हामीले खाने खानामा प्रशस्त मात्रामा फलफुल, हरियो सागपात पनि हुनुपर्छ जसले रोगको प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने गर्छन ।

निद्रा
यो समयमा हामी समयमै निदाउनु आवश्यक हुन्छ । समयमै खाना खाएर हामी समयमै सुत्ने गर्नुपर्छ । साँझको करिब ८ बजे नै सुत्ने प्रयास गनुपर्छ । अनि बिहानै निद्रा खुल्छ । बिहान ४ बजेतिर उठने २ गिलास मनतातो पानी पिउने र चिसो पानीले नुहाउने यदि तपाइँ चिसोको रोगी हुनुहुन्छ भने तातो पानीले पनि नुहाउन सकिन्छ । अनि हामीलाई आनन्द आउने, हौसला आउने गर्छ जसले हाम्रो प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाइदिन्छ ।

किताब पढने बानी बसालौ
साँझको समयमा यदि तपाइँलाई निद्रा लागेन भने आफुलाई मन पर्ने किताब पढने गर्नुहोस जसबाट हामीलाई ज्ञान प्राप्त हुन्छ । यसबाट हामीलाई दुइटा फाइदा हुने गर्छ । किताब पढन सकियो भने हामीलाई ज्ञान आउँछ यदि किताब पढन सकिएन भने हामीलाई निद्रा लाग्छ । यो समयमा आफूलाई मनपर्ने चलचित्रहरु हेरेर ज्ञान लिन पनि सकिन्छ ।

म्युजिक सुन्ने र गाउने
हामी सबैसँग हातहातमा मोबाइल उपलब्ध छन । आफ्नो मोबाइलमा भएका गीत बजाउने, गीत सुन्ने र त्यहीअनुसार गाउने प्रयास पनि गर्ने जसले गर्दा हाम्रो स्वर तिखारिदै जान्छ ।

दिल खोलेर हाँस्ने
हामीलाई समय बिताउन समस्या भयो भने दिल खोलेर हाँस्न सक्नुपर्छ । जसका लागि इन्टरनेटको प्रयोग गर्न सकिन्छ । नेटमा रमाइला, रमाइला जोक्सहरु खोजेर हाँस्ने प्रयास गर्न सकिन्छ । जसले हाम्रो रोगसँग लड्न सक्ने क्षमता बढाइदिन्छ ।

नाच्ने प्रयास गर्ने
घरमा बसिरहँदा तनावपूर्ण अवस्था भैरहेका बेला तनावमुक्त गर्न सकिने माध्यम यो पनि हो । जसका लागि आफूलाई मनपर्ने गीतमा नाच्ने प्रयास गर्न सकिन्छ । यदि नाच्न आएन भनेपनि त्यसका लागि इनटरनेट प्रयोग गरेर त्यसलाई सहज बनाउन सकिन्छ । जसले हामीलाई नयाँनयाँ नृत्यका स्टेपहरु थाहा हुन्छ र हाम्रो प्रतिरोधात्मक क्षमताको विकास हुन्छ ।

गेम खेल्ने
यस्तो समयमा खेलको अत्यन्तै महत्व हुने गर्छ । हामीले आफुलाई मनपर्ने खेल खेलेर भार भएको समयलाई सजिलै टार्न सक्छौ । यसबाट पनि हामीलाई केही ज्ञान प्राप्त हुने गर्छ ।

सर्जक बन्नुहोस
अहिलेसम्म हामीले जतिपनि गर्यौ ती सबै अर्काले नै गरेका चिज गर्यौ अर्थात हामी दर्शक मात्र भयौँ तर सर्जक भएनौ । अब हामी सर्जक बन्ने यो उत्तम समय हो । यो समयमा हामीले लेख्ने प्रयास गर्ने, खेल्ने प्रयास गर्ने, अरुले गरेका तर हामीले नगरेका सबै चिज गर्ने गर्नुपर्छ । जसले हाम्रो सिर्जना बलियो हुने र रोगसँग लडने क्षमता बढनेछ ।

माथिका यी सबै चिज गर्न सकिएको खण्डमा लकडाउन सहजै पार गर्न सकिन्छ र कालान्तरमा जस्तासुकै रोग आएपनि त्यसको असर हामीलाई पर्ने छैन । हामी जस्तोसुकै रोगसँग लडन पनि सक्छौ । अहिलेको कोरोना भाइरस पनि हाम्रो यो अभ्यासका अगाडि डराएर आफै भाग्ने छ ।

                                                       स्रोत : मनोक्रान्ति सेन्टर